Հիվանդության մասին
Գրիպը սուր վիրուսային վարակ է, որն ամեն տարի առաջացնում է սեզոնային համաճարակներ և/կամ հիվանդության լայնածավալ տարածում՝ ամբողջ աշխարհում՝ ազդելով միլիոնավոր մարդկանց վրա: Գրիպն ամենատարբեր ախտանիշներ ունի՝ թույլ մրսածությունից, մինչև կյանքին սպառնացող ծանր դրսևորումներ: Հիվանդությունը կարող է հատկապես վտանգավոր լինել թուլացած իմունային համակարգ ունեցող անձանց, տարեցների և մանկահասակ երեխաների համար:
Հիվանդության պատմությունը Գրիպը մարդկությանը հայտնի է հնագույն ժամանակներից։ Դեռևս Հին Եգիպտոսում հիվանդության տարածման հիշատակումներ կան։ Ժամանակակից աշխարհում գրիպի առաջին մաշտաբային համաճարակը գրանցվել է 1918 թվականին՝ իսպանական գրիպի ժամանակ, որը համարվում է մարդկության պատմության ամենամահաբեր համաճարակներից մեկին: Գրիպի հարուցիչ վիրուսը կարող է մուտացիայի ենթարկվել, ինչը դժվարացնում է երկարաժամկետ ազդեցություն ունեցող պատվաստանյութերի և բուժման մեթոդների մշակումը:
Ինչ է տեղի ունենում մարմնում, երբ դուք ունեք գրիպ: Հարուցիչը, շնչուղիներ թափանցելով, մտնում է մարմնի բջիջներ՝ առաջացնելով բորբոքում: Ի պատասխան՝ իմունային համակարգը սկսում է պայքարել վարակի դեմ՝ ի հայտ բերելով գրիպի բնորոշ ախտանիշներ, ինչպիսիք են բարձր ջերմությունը, հազը, թուլությունը և այլն:
Գրիպի տեսակները
Կա գրիպի մի քանի տեսակ, որոնցից յուրաքանչյուրն ունի իր առանձնահատկությունները և կարող է առողջության համար տարբեր վտանգներ ներկայացնել.
- Գրիպի A տիպ. վիրուսի այս տեսակը ամենատարածվածն է և ունի մուտացիայի ամենամեծ ունակությունը: Գրիպի A վիրուսները կարող են առաջացնել համաճարակներ և համավարակներ:
- Գրիպ B տիպ. այն ավելի քիչ է մուտացիայի ենթակարկվում, առաջացնում է համաճարակներ, բայց ոչ համավարակներ: Գրիպի B վիրուսները կարող են վտանգավոր լինել երեխաների և քրոնիկ հիվանդություններ ունեցող մարդկանց համար:
- Գրիպի C տիպ . վիրուսի այս տեսակն առաջացնում է հիվանդության թեթև ձևեր և համաճարակներ չի առաջացնում: Գրիպի C տիպը հազվադեպ է ախտորոշվում, քանի որ ախտանիշները հաճախ նման են սովորական մրսածության:
A վիրուսի ենթատեսակները Գրիպի A վիրուսի ամենահայտնի ենթատեսակներից են H1N1 և H3N2-ը, որոնք դրևորվում են գրեթե ամեն տարի՝ տարբեր մասշտաբի բռնկումներով:
Գրիպի ախտանիշներ
Գրիպի ախտանիշները կարող են տարբեր կերպ դրսևորվել՝ կախված հիվանդության ծանրությունից և հիվանդի վիճակից: Դրանք ներառում են.
- Բարձր ջերմություն՝ մինչև 40° C, ընդ որում ջերմությունը հանկարծակի է բարձրանում,
- Դող և քրտնարտադրություն՝ մարմինը փորձում է պայքարել վարակի դեմ,
- Գլխացավ՝ հաճախ ուժեղ, բաբախող,
- Մկանների և հոդերի ցավ՝ կարող է նմանվել հոգնածության,
- Հազ՝ կարող է լինել չոր կամ խորխով, սկսվում է վարակվելուց մի քանի օր անց,
- Կոկորդի ցավ՝ սովորաբար ուղեկցվում է կարմրությամբ,
- Արտադրություն քթից և «բռնվածություն»՝ քիչ տարածված ախտանիշներ են գրիպի դեպքում, բայց կարող են պատահել,
Գրիպի պատճառները
Գրիպը պայմանավորված է վիրուսով, որոնք տարածվում են օդակաթիլային տարբերակով, երբ վարակված մարդիկ հազում են կամ փռշտում: Վիրուսի փոխանցման հիմնական ուղիները.
- Օդակաթիլային – հիվանդի հետ շփվելիս կամ հազալիս,
- Շփման միջոցով՝ աղտոտված առարկաների՝ դռների բռնակները, հեռախոսները, սեղանները շոշափելիս:
Վարակման վտանգ կա նաև թաց մակերեսներից (օրինակ՝ հանրային լողավազաններում լողալու ժամանակ):
Ռիսկի խմբեր՝
- Քրոնիկ հիվանդություններ (շաքարախտ, ասթմա) ունեցողներ,
- Տարեցներ,
- Նախադպրոցական և վաղ դպրոցական տարիք,
- Թուլացած իմունային համակարգ ունեցողներ,
- Առողջապահության ոլորտի և այլ մասնագիտությունների աշխատողները, որոնք առավել հաճախ են շփվում հիվանդների հետ։
Գրիպի ախտորոշում
Գրիպի ախտորոշումը սկսվում է կլինիկական հետազոտությունից: Բժիշկը կարող է որոշել հիվանդության առայությունը՝ հիմնվելով ախտանիշների վրա, այնուհետև նշանակել լաբորատոր թեստեր՝ ախտորոշումը հաստատելու համար։ Թեսթերը լինում են՝
- Արագ (ռապիդ) թեստեր. դրանք հայտնաբերում են գրիպի վիրուսի հակագենը քթից կամ կոկորդից վերցված քսուքի միջոցով,
- PCR (պոլիմերազային շղթայական ռեակցիա). ավելի ճշգրիտ ախտորոշման մեթոդ է, որը թույլ է տալիս հայտնաբերել վիրուսը նույնիսկ նվազագույն քանակությամբ առկայության դեպքում:
- Շճաբանական թեստեր. օգտագործվում են վիրուսի դեմ հակամարմիններ հայտնաբերելու համար։
Փորձագիտական կարծիք
Ջոնաթան Գրադ
Փորձագիտական եզրակացություն գրիպի և պատվաստումների վերաբերյալ
Հարվարդի բժշկական դպրոցի ինֆեկցիոնիստ բժիշկ Ջոնաթան Գրադը փորձագիտական եզրակացություն է տվել՝ գրիպի և պատվաստումների վերաբերյալ: Նա ընդգծում է, որ գրիպի դեմ պատվաստանյութը հիվանդության կանխարգելման կարեւոր գործիք է, թեեւ դրա արդյունավետությունը կարող է տարբեր լինել։ Օրինակ, այն սեզոններին, երբ H3N2 վիրուսը գերակշռում է, պատվաստանյութի արդյունավետությունը կարող է ավելի ցածր լինել, բայց դա չի նշանակում, որ այն անօգուտ է: Պատվաստանյութն օգնում է նվազեցնել հիվանդության հավանականությունը, թեթևացնել վարակի ախտանիշները և կրճատել հիվանդության տևողությունը, ինչն իր հերթին նվազեցնում է վիրուսի տարածումը բնակչության մեջ (Սկզբնաղբյուր: Harvard Gazette)․
Գրիպի բուժում
Գրիպի բուժումն իրականացվում է ախտանիշների թեթևացման և վիրուսի դեմ պայքարի միջոցով.
- Հակավիրուսային դեղամիջոցեր. օսելտամիվիրը, զանամիվիրը և այլ դեղամիջոցներ, որոնք կարող են կրճատել հիվանդության տևողությունը, եթե դրանց օգտագործումը սկսվի ախտանիշների սկզբից առաջին 48 ժամվա ընթացքում:
- Հակաբորբոքային միջոցներ. պարացետամոլը կամ իբուպրոֆենը կարող են օգնել, իջեցնել ջերմությունը և նվազեցնել ցավը:
- Շատ հեղուկներ. Հեղուկի ընդունումն օգնում է խուսափել ջրազրկումից:
- Անկողնային ռեժիմ և հանգիստ. Օգնում է մարմինն արագ վերականգնելու հարցում։
Ծանր դեպքերում կարող է անհրաժեշտ լինել հոսպիտալացում և հագեցած թթվածնի օգտագործում:
Կանխարգելում
- Պատվաստում
Գրիպի կանխարգելման ամենաարդյունավետ միջոցը ամենամյա պատվաստումն է։ Պատվաստանյութերը նախատեսված են վիրուսի ամենատարածված շտամները թիրախավորելու համար և կարող են օգնել՝ հիվանդությունը կանխարգելելու կամ ավելի թեթև ընթացքով տանելու հարցում։
- Անձնական հիգիենա
- Պարբերաբար օճառով լվացեք ձեռքերը՝ հատկապես մարդկանց հետ շփվելուց հետո,
- Օգտագործեք հակասեպտիկներ,
- Համաճարակների ժամանակ դիմակ կրեք՝ հատկապես մարդաշատ վայրերում,
- Հիվանդ մարդկանց հետ շփումից խուսափեք։Հատկապես կարևոր է համաճարակի փուլում խուսափել հիվանդ մարդկանց հետ շփումից և հասարակական վայրեր այցելելուց:
Հաճախակի տրվող հարցեր սեզոնային գրիպի մասին
Գրիպ
- Ո՞վ է գրիպի բարդությունների ռիսկի խմբում
Ռիսկի խմբում են 5 տարեկանից ցածր երեխաները, 65-ից բարձր անձինք, հղի կանայք և քրոնիկ հիվանդություններ (ինչպիսիք են ասթման կամ սրտի հիվանդությունը) ունեցող մարդիկ:
- Ինչպե՞ս տարբերել գրիպը COVID-19-ից
Երկու հիվանդություններն էլ ունեն համանման ախտանիշներ՝ ջերմություն, հազ և հոգնածություն, ինչը դժվարացնում է դրանց տարբերակումը: Այնուամենայնիվ, թեստը կարևոր է ճշգրիտ ախտորոշման հիվանդությունը (Յուտայի Առողջապահության Համալսարան)
- Ինչու՞ է անհրաժեշտ պատվաստվել ամեն տարի
Գրիպի վիրուսը արագ մուտացիայի է ենթարկվում, ուստի ամեն տարի պատվաստանյութեր են ստեղծվում այդ սեզոնում տարածված շտամներից պաշտպանվելու համար: Նախորդ տարվա պատվաստանյութի արդյունավետությունը ժամանակի ընթացքում նվազում է, ուստի ամեն տարի պատվաստում է պահանջվում։ (Յուտայի Առողջապահության համալսարան )
- Կարո՞ղ է արդյոք գրիպի պատվաստանյութը ձեր հիվանդության պատճառը լինել
Գրիպի պատվաստանյութն ինքնին չի կարող գրիպ առաջացնել, քանի որ այն պարունակում է վիրուսի ապաակտիվացված տարբերակը: Այնուամենայնիվ, կարող են առաջանալ թեթև կողմնակի բարդություններ, ինչպիսիք են մկանային ցավերը կամ թեթև ջերմությունը, որոնք շատ ավելի քիչ ինտենսիվ են, քան գրիպի պարագայում (Nebraska Medicine Յուտայի Առողջապ ահության Համալսարան )
